Zinsontleding

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

BTV

Ontleedperfect

Wat weet je nog over zinsontleding?

Zinsontleding

• Werkwoordelijk gezegde en het verdelen in zinsdelen.
• Niet onder kopje Oefenen voor kwalificatietoets.
• Kun je wel vinden onder het kopje Ontleedperfect.

De persoonsvorm vind je door:

• De zin vragend te maken.
  Het eerste woord is de persoonsvorm.

Hij mag geen bier drinken voor schooltijd.   PV=   

• De zin in een andere tijd te zetten  = tijdproef! 
  Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

De jongen valt van zijn fiets.  PV= 

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

1. Wat
2. deze
3. persoonsvorm
4. is

Verdelen in zinsdelen

• Alles wat voor de pv staat, is een zinsdeel.
• Elk woord, of groep(je) woorden dat je voor de pv kunt zetten waarbij een nieuwe, goedlopende zin ontstaat, is een zinsdeel.
• De betekenis van de zin moet niet veranderen.

Verdelen in zinsdelen

• Welke delen kun je voor de pv zetten?
• De nieuwe speler is in onze wijk komen wonen.
• De nieuwe speler| is |in onze wijk| komen wonen.
• Tijdens het feest ter ere van de opening van de nieuwe vleugel bij onze school is de rector door de vloer gezakt.
• Tijdens het feest ter ere van de opening van de nieuwe vleugel bij onze school | is l de rector l door de vloer l gezakt.

De nieuwe speler| is |in onze wijk| komen wonen.

Tijdens het feest ter ere van de opening van de nieuwe vleugel bij onze school | is l de rector l door de vloer l gezakt.

Verdeel de zin in zinsdelen:

Op welk tijdstip vertrekt de laatste trein naar Amsterdam?

Verdeel de zin in zinsdelen:

In het vroege voorjaar viel hij op de A2 in slaap achter het stuur.

Werkwoordelijk gezegde (wg)

• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in een zin.
• De persoonsvorm is dus altijd pv én werkwoordelijk gezegde. 
• Als er voor een werkwoord te of aan het staat, hoort dat bij het gezegde!

Werkwoordelijk gezegde (wwg)

Wat is het wwg?

Jullie weten het wwg te vinden.

1. Jullie
2. weten
3. weten vinden
4. weten te vinden

Het onderwerp

• Het onderwerp vind je door te vragen: 
• WIE (OF WAT) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE

• De hond eet zijn brokjes op.

• Als je de zin van getal verandert (ev wordt mv of andersom), veranderen de pv en het ow.

Wat is het onderwerp?

Ik kan nu het onderwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het onderwerp
4. een zin

Wat is het onderwerp?

In het koor zong het meisje wel vaker mee.

1. In het koor
2. het koor
3. het meisje
4. wel vaker mee

Wat is het onderwerp van de zin?

Door zijn schuld werd er een grote fout gemaakt.

1. Door zijn schuld
2. een grote fout
3. zijn schuld

Lijdend voorwerp

• Het lijdend voorwerp vind je door te vragen: 
• WAT (OF WIE) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE + ONDERWERP

Let op: 

• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp: geen goed antwoord op de vraag? Geen lijdend voorwerp!
  
• Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is de persoon die iets overkomt in de zin.

Wat is het lijdend voorwerp?

Deze klas kan het lijdend voorwerp vinden.

1. Deze klas
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. vinden

Wat is het lijdend voorwerp?

Razend gooide de leraar een krijtje door de klas.

1. een krijtje
2. Razend
3. de leraar
4. door de klas

Wat kan GEEN lijdend voorwerp zijn?

1. De kat met het gebroken pootje
2. de pan met tomatensoep
3. in de tuin van de buren
4. wij

Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

• Aan/ voor wie of wat?
• Een meewerkend voorwerp kan met aan of voor beginnen. 
• Als deze woorden er niet voor staan, kun je ze ervoor zetten. 
• In zinnen met een meewerkend voorwerp staat vaak een lijdend voorwerp.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Zij heeft het ons toch verteld.

1. zij
2. heeft
3. ons
4. toch

Wat is het meewerkend voorwerp?

Hij geeft haar het cadeau.

1. Hij
2. haar
3. het cadeau

Wat is het meewerkend voorwerp?

De burgemeester is vanmorgen het eerste exemplaar aangeboden.

1. De burgemeester
2. vanmorgen
3. het eerste exemplaar

Bijwoordelijke bepaling

• Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als:
  
• Waarom?
• Wanneer?
• Hoelang?
• Waarheen?
• Waarvandaan?
• Hoe?
• Waarmee?

Bijwoordelijke bepaling

• Niet elke zin bevat een bijwoordelijke bepaling en sommige zinnen hebben meer dan één bijwoordelijke bepaling.
• Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb.
• Let op dat je wel eerst alle andere stappen doorloopt, als laatste mag je pas de bijwoordelijke bepalingen gaan benoemen!
  
• Woorden als niet, ook, nou en wel zijn meestal ook bijwoordelijke bepalingen.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

De meeste druiven komen uit Frankrijk.

1. De meeste druiven
2. meeste druiven
3. uit Frankrijk

Welk(e) woord(en) vormt(en) de bijwoordelijke bepaling(en)?

Vanmorgen heeft hij haar het nieuws al verteld.

1. Vanmorgen
2. Vanmorgen, al
3. heeft verteld
4. hij verteld

Welk(e) woord(en) vormt(en) de bijwoordelijke bepaling(en)?

Door het droge voorjaar is het waterpeil gezakt.

Welk(e) woord(en) vormt(en) de bijwoordelijke bepaling(en)?

Met dat spel kun je je urenlang vermaken.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

MW

 Mijn oude smartphone 

 heb

 ik

aan mijn broertje

gegeven.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Mijn broer 

heeft

gisteren

100 euro

gewonnen.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Gisteren 

bracht

ik

mijn broertje

naar de ijsbaan.

Zinsontleding

pv/gez

ow

lv

Nick

heeft

vanmorgen

nieuwe oordopjes

gekocht.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

MW

 Mijn broer 

 heeft

 het bruidspaar

een mooi cadeau

gegeven.