9.3 A Op weg naar de totalitaire staat (communisme)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

9.3 Totalitaire systemen

12-09-2022

Wat waren ook alweer de Roaring Twenties?

Wat was de Beurskrach van 1929?

1. Revolutie in de Verenigde Staten tegen de leningen aan Duitsland
2. Plotselinge daling van de aandelenkoersen.
3. Revolutie in Duitsland tegen de terugbetalingen.
4. Plotselinge stijging van de aandelenkoersen.

Wat is één van de oorzaken van de Beurskrach?

1. Duitsland heeft te grote schulden
2. Amerikanen lenen te veel
3. Amerikanen verkopen massaal hun aandelen
4. Amerikanen kochten massaal aandelen

Wat hoort bij welke president?

Hoover

Roosevelt

New Deal

Prosperity is just around the corner

Overheid moet niet ingrijpen in de economie

Republikeinse partij

Overheid moet zich intensief bemoeien met de economie

Democratische partij

Leg uit dat de aanpak van Colijn anders was dan die van Roosevelt in de VS.

Lesdoelen 9.3 :

1. Hoe het communisme op kwam in de SU.
   
2. Hoe het fascisme opkwam in Italië.
3.  Hoe het nationaalsocialisme opkwam in Duitsland.
4. Kenmerken noemen van totalitaire systemen.

Wat hoort bij wie?

Oorlogscommunisme

Vijfjarenplan

Planeconomie

Nieuwe Economische Politiek

Collectivisatie

Communistische revolutie door de partij

Communistische revolutie door één leider

Kies de juist volgorde:

1. Lenin, Stalin, Nicolaas II
2. Nicolaas II, Lenin, Stalin
3. Stalin, Lenin, Nicolaas II
4. Nicolaas II, Stalin, Lenin

Tijd van de Wereldoorlogen

1900 - 1950

Kun je drie landen noemen die nog steeds communistisch zijn?

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen.
In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. 

Lenin overlijdt in 1924. In zijn testament zegt hij dat Stalin niet geschikt is als opvolger! Trotski verbannen en in opdracht van Stalin in 1940 vermoord. 

Stalin is als secretaris-generaal van de CCCP oppermachtig en vestigt een persoonlijke dictatuur. 

Visie Marxisme:
De communistische revolutie wordt door de arbeidersklasse geleid.

Visie Leninisme:
De communistische revolutie wordt door de partij geleid.

Visie Stalinisme:
Communisme met één man als leider (Stalin zelf).

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een Goelag, een strafkamp.

• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.
• Iedereen die werd aangegeven bij de geheime politie kon ook familie zijn
   werd   zonder proces gevangengezet.
  

Wat was de 'Goelag'?

1. Dit is een ander woord voor de Grote Terreur van Stalin
2. Hiermee worden alle showprocessen bedoelt
3. Stalin zijn autobiografie
4. De gevangenissen en werkkampen in Siberië

Verheerlijking van

arbeiders en boeren

• De Sovjet-Unie is een land van arbeiders en boeren, dit zijn de helden van het
   land!
  
  

• Overigens leek dit in propaganda veel mooier dan de realiteit was...
  

Welk woord hoort niet bij het plaatje?

1. Indoctrinatie
2. Propaganda
3. Persoonsverheerlijking
4. Collectivisatie

Propaganda

Dit schilderij moet laten zien hoe goed het gaat in de Sovjet-Unie.

1. Er leven gezonde mensen.
2. Gewone mensen kunnen een auto bezitten.
3. De akkers staan vol graan.
4. Er is moderne industrie/stroomvoorziening

Propaganda

Dit schilderij laat zien dat:

1. Er gezonden en sterke mensen wonen in de SU.
2. De vrouwen met veel plezier aan het werk gaan.

3. Boeren worden verheerlijkt (helden van de SU.)

Propaganda

Dit schilderij laat zien:

1. Er is kameraadschap tussen jongeren.
2. De jeugd is sportief en gezond. 

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een
   oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen (onder Lenin én Stalin) stond de uitkomst al vast
   voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

Welke begrippen passen bij het dagboekfragment?

1. censuur en persoonsverheerlijking
2. censuur en zuiveringen
3. showprocessen en persoonsverheerlijking
4. showprocessen en zuiveringen

De Grote Terreur

• Stalin zag overal tegenstanders (paranoide), vooral in mensen die een
   belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.
  
  
• Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 'tegenstanders' oppakken en
   veroordelen.
  
  
• De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

De Grote Terreur

Tijdens de Grote Terreur (1934-1938), die de Sovjet-Unie teisterde, verdwenen honderdduizenden burgers in werkkampen of belandden voor het vuurpeloton. De achterdocht van één man, Stalin, was daarvoor verantwoordelijk. De showprocessen, waarin gehersenspoelde partijbonzen hun misdaden bekenden, vormden slechts het topje van de ijsberg.

Wat gebeurde er bij de Grote Terreur?

1. Een paarmensen werden gelijk vermoord
2. Veel mensen werden naar strafkampen verbannen of vermoord
3. Belangrijke mensen werden naar strafkampen verbannen of vermoord
4. Veel mensen werden naar het front gestuurd

Waarom was het achteraf gezien niet slim van Stalin om hoge militairen te laten vermoorden?

Persoonsverheerlijking

• Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het
   beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider:
   een vader voor het volk.
  
  
• Dit heet persoonsverheerlijking (overal beelden, portretten van Stalin)

Persoonlijkheidsverheerlijking

Stalin greep na de dood van Lenin de macht en positioneerde zichzelf na 1928 als de opvolger van de gestorven grote leider. Kritiek op Lenin werd een groot taboe en de partijtop streed om de titel van ‘trouwste leninist’. Hiermee werd Stalin ook een soort van onfeilbare heerser, die in alles het werk van Lenin voortzette. Stalin bond in de late jaren ’20 en de jaren ’30 ook de strijd aan met het christendom, dat volgens de communisten ‘opium voor het volk’ was. Geestelijken werden vervolgd en de Russisch Orthodoxe Kerk werd hard aangepakt. Stalin zorgde er wel voor dat de gewone Rus nieuwe personen kreeg om te aanbidden in plaats van de oude heiligen, namelijk Lenin en Stalin zelf.

Stalinisme liep samen met de verheerlijking van de persoon Stalin

Het bracht ook de nodige kritiek met zich mee....

Totalitaire samenleving

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire samenleving
  
  
• In een totalitaire samenleving is het individu onbelangrijk, de staat bepaald.
  
  
• De staat heeft altijd gelijk.                                     Zo niet, dan toch....

Acht kenmerken totalitaire staat:

1)  Landsbelang staat boven individu
2) De leider is allesoverheersend

3) Eenpartijstelsel, geen parlementaire democratie

4) Massamedia: propaganda en
     censuur (controle op inhoud)
5) Jeugd wordt geïndoctrineerd 
     (moeten naar jeugdkampen)

6) Veel (leger)parades (militairisme)

7) IJzeren handhaving van de orde door geheime politie (terreur)

8) Onderdanen leven in permanente angst, zo oppositie uitsluiten (Goelags)

Anno 2022?

Kennen wij een hedendaags totalitair regime? 

1953 Stalin overlijdt

De man van staal is dood

Op 4 maart 1953 werd de communistische familie waar dan ook ter wereld al voorzichtig op het ergste voorbereid. ‘J.W. Stalin is ernstig ziek’, schreef bijvoorbeeld het Nederlandse volksdagblad De Waarheid, spreekbuis van de Communistische Partij Nederland (CPN). Vanzelfsprekend stuurde het partijbestuur van de CPN nog dezelfde dag een telegram aan de Communistische Partij van de Sovjetunie (CPSU) met: ‘Vurigste wensen voor spoedig herstel gezondheid kameraad J.W. Stalin.’ Maar kameraad Stalin, vermoedelijk 74 jaar oud (over zijn precieze geboortedatum bestaat enige verwarring), zou niet meer herstellen. Op 5 maart maakte Radio Moskou bekend dat het hart van de strijdmakker en geniale opvolger van Lenin niet meer klopte, en stortte daarmee de communistische familie in diepe droefenis.

https:

Het verraad van Pavlik Morozov

Bekijk het filmpje in de volgende slide. (Duur 9:24)

Maak de vragen die je van de docent hebt gekregen.

Fascisme

Kenmerken van fascisme 

• Fascisme is tegen: vooral dingen die 'vreemd' zijn en tegen andere culturen.
  

• Fascisme is anti-democratisch

• Er is één leider. Hij bepaalt wat goed is. (Leidersbeginsel/Führerbeginsel)

• Het fascisme verheerlijkt geweld en militair vertoon.

Fascisme

Kenmerken fascisme:

• Extreem-nationalistisch
• Militaristisch
• Antidemocratisch
• Eén leider principe
• Verheerlijking geweld (bv. knokploegen)
• Totalitair (de regering wil TOTAAL bepalen wat er gebeurt en hoe.

De opkomst van het nationaal-socialisme

Onvrede in de Republiek van Weimar (DU)

1. dolkstootlegenda na verlies WO I
2. "Dictaat van Versailles"

=> INFLATIE

=> 1923: herstelbetalingen

=> 1923:mislukte staatsgreep Hitler
         en NSDAP

Nationaalsocialisme

• Met Nationaal-Socialisme wordt het Duits fascisme in de periode 1933-1945 bedoeld
  

• Ook wel: nazisme genoemd

• De aanhangers worden ook wel nazi's genoemd.

Bierkeller 'putsch'

1923

• Hitler's mislukte staatsgreep (putsch) in München.
• Hij wordt gearresteerd en veroordeeld tot een gevangenisstraf van 5 jaar. 

Hitler in de politiek 

• Hitler blijkt een talent te hebben voor het houden van toespraken. Deze toespraken worden gehouden in bierkelders. 
  
  Nieuwe poging om aan de macht te komen....
  
  
• Via democratie.

Schrijf 3 dingen op die je deze les
hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen.
Hiermee kan je wellicht naar de vakflex GS

Begrippen uit deze les:
Kun jij ze in eigen woorden uitleggen?

1. Leninisme
2. Stalinisme
3. Dictatuur
4. Persoonsverheerlijking
5. Zuiveringen
6. Totalitair
7. Showprocessen
8. Goelag

Personen uit deze les

1. Lenin
2. Stalin
3. Trotski

Jaartallen uit deze les

1917
1922
1924

1934-1938

1953

Huiswerk