2. KA27 Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

1700-1800

Tijdvak 7

Pruiken & revoluties

1700-1800

KA27: De Verlichting

Tijdvak 7

Examenprogramma VWO 2024

Via Examenblad.nl kun je de syllabus (overzicht van wat je moet kennen & kunnen) raadplegen

Examenprogramma VWO 2024

Examenblad.nl

bron: Conceptsyllabus Geschiedenis VWO 2024, Examenblad.nl

Waar staat wat je moet weten?

• Boek blz. 71-73: Tijdvak 7 aan de hand van KA  ("overzichtsniveau")
• Boek blz. 216-231: Uitleg historische context Verlichting
• Syllabus: historische context in kernwoorden (zie hand-out / HBLELO / examenblad.nl) 

Tijdlijn tijdvak 7

• In de tijdlijn zie je verschillende belangrijke gebeurtenissen uit dit tijdvak, ingedeeld per kenmerkend aspect

De Verlichting (KA27)

• Wetenschappelijke revolutie (17e eeuw, KA26): rationeel denken toegepast op de wetenschap -> verklaren hoe de wereld werkt 
• Verlichting (18e eeuw): rationeel denken toepassen op sociale, religieuze en politieke vraagstukken -> oplossingen van problemen
• Rationeel optimisme: met logisch nadenken is alles op te lossen!

Verlichte ideeën: politiek/sociaal

• Volkssoevereiniteit  (Rousseau / Locke): bevolking heeft het gezag, overheid 'in dienst' van bevolking en gebonden aan grondwet
• Natuurlijke rechten (Locke): ieder mens heeft recht op leven, vrijheid en bezit. Deze rechten zijn onvervreemdbaar
• Trias politica (Montesquieu): wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht moeten gescheiden worden om machtsmisbruik tegen te gaan

Verlichte ideeën: religie

• Geloof in goden en wonderen als niet rationeel gezien
• Maar: ook niet te bewijzen of/welke god(en) bestaan
• Veel verlichte denkers pleitten voor religieuze verdraagzaamheid
• Gelovige verlichte denkers: bewijs voor god in natuurwetten
  
• Deïsme: God als 'horlogemaker': de wereld en alle natuurwetten gemaakt door God, maar daarna hoeft die zich er niet meer mee te bemoeien
  
  

Immanuel Kant omschreef de Verlichting met het motto ‘Durf voor jezelf te denken’. Welke 18e-eeuwse mensen of instituten zouden er niet blij mee zijn als die oproep gevolgd zou worden?

Gold de Verlichting voor iedereen in de 18e eeuw, of alleen voor een specifieke groep mensen?

Volgende week: Verlicht absolutisme

Kijk de uitlegvideo en maak de voorbereidingsvragen in SOM!