Klas 4H - §5.1 - Zoutformules en namen - LHE

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5: Zouten

Hoofdstuk 5: Zouten

5.1   Zoutformules en namen

5.2  Zouten in water

5.3  Zouthydraten

5.4  Reacties tussen ionen (neerslagen)

Formatieve toets ionen

Praktische opdracht Zouten (10% SE, nieuw) 

RTTI H5 + H6 (toetsweek)

5.1: Zoutformules en namen

Leerdoelen 5.1 Zoutformules en namen

• Ik kan uitleggen hoe zouten gevormd worden

• Ik kan uitleggen dat zouten uit ionen bestaan.

• Ik kan de naam opnoemen van ionen met bijbehorende formule

• Ik kan de naam en formule van een zout opstellen aan de hand van de ionen

Herhaling: ionen

Wat was ook alweer een ion?

Een natrium atoom:

Na

Een natrium ion:

Na+

Herhaling: zouten maken

Je kunt dit begrijpen met het atoommodel van Bohr

Stel: het zout magnesiumsulfide maken (MgS)

Dan moet ik dus een magnesiumatoom (metaal) en een zwavelatoom (niet-metaal) laten reageren

oefening. Zoek in BINAS: elektronenconfiguraties van Mg en S

Herhaling: ionen

• Metalen vormen positieve ionen
• Niet-metalen vormen negatieve ionen

5.2: Zouten in water

Leerdoelen 5.2 Zouten en water

• Ik kan uitleggen wat er op microniveau gebeurt wanneer een zout in water oplost.
  
  
• Ik kan opzoeken welke zouten wel en niet oplosbaar zijn in water.
  
  
• Ik kan een een oplosvergelijking en indampvergelijking opstellen.
  
  
• Ik kan de reactie tussen metaaloxides en water opstellen.

Zouten in water: filmpje

Zouten in water

Het ionrooster wordt 'kapot gemaakt' door het water.

oplossen: bij oplossen van een zout laten de ionen van het rooster los,
en worden ze omringd door watermoleculen (hydratatie)

Zouten in water

(aq): gehydrateerd / opgelost in water.

Ionen hebben de fase (aq)

Oplosvergelijking

Wanneer je natriumchloride oplost in water, ontstaan opgeloste Na+ en Cl- ionen

Je geeft dit proces weer in een oplosvergelijking: voorbeeld 1

Oplosvergelijking

oplosvergelijking: vergelijking waarin je het oplossen weergeeft. Links staat het zout (s), en rechts de ionen (aq)

Oplosvergelijking - voorbeelden

Voorbeeld 2: Oplosvergelijking van natriumhydroxide: NaOH

Voorbeeld 3: Oplosvergelijking van bariumchloride: BaCl2

Voorbeeld 4: Oplosvergelijking van calciumhydroxide: Ca(OH)2

Oplosvergelijking - oefening

Stel bij de volgende zouten de oplosvergelijking op, inclusief fases

1. zilvernitraat AgNO3

2. ijzer(III)chloride FeCl3

3. kopercarbonaat CuCO3

4. ammoniumsulfaat (NH4)2SO4

5. calciumfosfaat (stel eerst de formule op!!)

Moleculaire stoffen oplossen

Een moleculaire stof kan niet splitsen in ionen.
(Dan wordt de oplosvergelijking heel saai).

Voorbeeld glucose oplossen:

C6H12O6 (s) --> C6H12O6 (aq)

Huiswerk 5.2

20

23 t/m 26

Indampvergelijking

Bij het indampen, verdamp je het water weer weg. Daardoor komen de ionen weer uit oplossing en krijg je een zout.

indampvergelijking: vergelijking waarin je het indampen van een zoutoplossing weergeeft. Is precies andersom als de oplosvergelijking

Indampvergelijking

Voorbeeld: indampen van een natriumhydroxide oplossing

Oplosbaarheidstabel

Binas 45A

Letters: g / m / s / r

Metaaloxiden en water

Bij Na+ / K+ / Ca2+ / Ba2+ en O2- staat de letter:     r    (reageert)

Je zou denken dat bij het oplossen van Na2O er gewoon Na+ en O2- ionen ontstaan.

O2- ionen zijn instabiel en reageren met water.

Metaaloxiden en water - voorbeeld

Voorbeeld: oplossen van natriumoxide in water

Metaaloxiden en water - voorbeeld

Voorbeeld: oplossen van natriumoxide in water

Na2O + H2O --> 2 Na+ + 2 OH-

Er ontstaat zo een oplossing van een hydroxide. In dit geval krijg je 'natronloog'. Zie boek tabel 5.16 en BINAS 65A. Kan op de toets komen!

Huiswerk 5.2

20

23 t/m 26

28 t/m 32

Oefening: zouten maken (rekenen)

Men gaat het zout calciumoxide (CaO) maken door de reactie tussen calcium en zuurstof.

a. Stel de reactievergelijking op

b. Men reageert 50 gram calcium met 50 gram zuurstof. Bereken hoeveel gram calciumoxide er maximaal gevormd kan worden. (Bepaal eerst welke stof in ondermaat is)

c. Hoeveel gram van de overmaat blijft er over na de reactie?

Oefening: zouten maken (rekenen)

a. 2 Ca + O₂ --> 2 CaO

b. 50 g calcium = 1,2475 mol Ca => 0,6238 mol O₂ = 19,96 g O₂.

Er is 50 g O₂, dat is genoeg, dus Ca is in ondermaat. O2 is in overmaat.

1,2475 mol Ca => 1,2475 mol CaO = 69,96 g CaO

c. Er reageert 19,96 g O₂ weg. Er was 50 g O₂. Er blijft dus 50 - 19,96 = 30,04 g O₂ over. 

Zouten

zout: een stof die bestaat uit positieve ionen en negatieve ionen. In de formule van een zout komen metaalatomen en niet-metaal atomen voor.

Zouten vormen geen moleculen, maar een ionrooster.

Voorbeeld: natriumchloride (keukenzout) = NaCl

Na = metaal

Cl = niet-metaal

dus een zout

Ionbinding

De magnesiumionen en sulfideionen hebben nu een tegengestelde lading, daardoor trekken ze elkaar aan. Ze vormen een ionbinding

ionbinding: binding tussen de positieve- en 
negatieve ionen in een zout

Enkelvoudige ionen

Enkelvoudige ionen: ionen die bestaan uit één atoomsoort.

Bijvoorbeeld: Na+, Ca2+, Mg2+, S2-, Cl-

Negatieve enkelvoudige ionen: tabel 5.2 (blz 131)

Positieve enkelvoudige ionen: tabel 5.3 (blz 131) Wat valt je op in deze tabel?

Ionrooster

Door de ionbinding blijven de magnesiumionen en sulfideionen aangetrokken tot elkaar. Zo vormen ze een rooster.

ionrooster: regelmatige rangschikking van de positieve en negatieve ionen in een zout 

schematische weergave van magnesiumsulfide:

Enkelvoudige ionen - vervolg

Het metaal 'tin' kent bijvoorbeeld twee ionen:

Sn2+           tin(II)ion

Sn4+           tin(IV)ion

Wanneer een metaal meerdere ionen kan hebben, geef je de lading mee in Romeinse cijfers.

Samengestelde ionen

Samengestelde ionen: ionen die bestaan uit twee of meer atoomsoorten. Dit zijn ionen die als geheel elektronen hebben afgestaan of opgenomen

Bijvoorbeeld: SO42-, PO43-, NH4+, OH-

Samengestelde ionen: tabel 5.4 (blz 131)

en BINAS 66B

Oefening - ionen

1. Geef de namen van de volgende ionen

a. SO3²- 

b. Al3+

c. Au3+

d. O2-  

2. Geef de formule van de volgende ionen

e. acetaation

f. kwik(II)ion

g. hypochlorietion

h. fluoride-ion

Oefening - ionen

a. sulfiet-ion

b. aluminiumion

c. goud(III)ion

d. oxide-ion

e. CH3COO-

f. Hg2+ 

g. ClO-

h. F-

Namen van zouten

De naamgeving van zouten gaat als volgt:

Eerst komt de naam van het positieve ion, gevolgd door het negatieve ion

Bijvoorbeeld: calciumionen en nitraationen vormen het zout: calciumnitraat

Namen van zouten

Nog enkele voorbeelden:

tin(II)ionen + sulfide-ionen              :        tin(II)sulfide

ammoniumionen + chloride-ionen  :       ammoniumchloride

Sommige zouten hebben triviale namen, BINAS 66A <--

Oefening - namen van zouten

1. Geef de namen van de volgende zouten

a.  KCl

b.  NaOH

c.   BaO

d.  NH4F

2. Geef de namen van de volgende zouten
e. Het zout bestaande uit Ca2+ en SO42- ionen

f. Het zout bestaande uit Pb4+ en NO3- ionen

g. Het zout bestaande uit PO43- en Al3+ ionen

Oefening - namen van zouten

a.  kaliumchloride

b.  natriumhydroxide

c.   bariumoxide

d.  ammoniumfluoride

e. calciumsulfaat

f. lood(IV)nitraat

g. aluminiumfosfaat

Huiswerk

Van paragraaf 5.1:

5 t/m 7

9 t/m 12

Welkom

Ga lekker zitten

Je hebt voor nu alleen een rekenmachine en potlood nodig

Doe je tas alvast van tafel

Zoutformules

Zouten vormen geen moleculen, maar een ionrooster.

In het ionrooster van NaCl komen de natrium en chloride-ionen in de verhouding 1:1 voor

Lading van zouten

lading: zouten zijn elektrisch neutraal. De totale lading van de positieve ionen is gelijk aan de totale lading van de negatieve ionen.

Voorbeeld 1:

Lading natriumion:       Na+

Lading chloride-ion:       Cl-

1 natriumion en 1 chloride-ion 'heffen elkaar precies op'. Formule = NaCl

Zoutformules 

Maar wat wanneer de ladingen niet even groot zijn?

Voorbeeld 2: het zout magnesiumjodide:

bestaat uit magnesiumionen:     Mg2+

en uit jodide-ionen: I-

Hoeveel van ieder ion heb ik dan nodig om de ladingen gelijk te maken?

Zoutformules 

Hoeveel van ieder ion heb ik dan nodig om de ladingen gelijk te maken?

Voor ieder magnesiumion heb ik dan twee jodide ionen in het zout nodig

Zoutformules 

Ik heb dus één Mg2+ ion voor elke twee I- ionen.

De formule van het zout wordt:   MgI2

Zoutformules 

Voorbeeld 3: aluminiumbromide

AlBr3

Zoutformules 

Omdat de lading van ionen vaststaat, komen de ionen altijd in een vaste verhouding in een bepaald zout voor. 

verhoudingsformule: formule voor een zout, waarin je de verhouding aangeeft waarin de ionen voorkomen. een zout is altijd elektrisch neutraal. Éérst het positieve ion, dan het negatieve ion.

Zoutformules 

Voorbeeld 4: calciumnitraat

Ca(NO3)2

Voor samengestelde ionen die meer dan 1x voorkomen gebruiken we haakjes

Oefening - formules van zouten

Stel de formules van de volgende zouten op. Maak gebruik van BINAS 66A, 66B en blz 131

a. lithiumchloride

b. natriumoxide

c. ijzer(II)hydroxide

d. ongebluste kalk

e. kaliumpermanganaat

f. soda

g. vlugzout

h. aluminiumsulfaat

Oefening - formules van zouten

Stel de formules van de volgende zouten op. Maak gebruik van BINAS 66A, 66B en blz 131

a. LiCl

b. Na2O
c. Fe(OH)2

d. CaO

e. KMnO4

f. Na2CO3

g. (NH4)2CO3

h. Al2(SO4)3

Huiswerk

Van paragraaf 5.1:

14 t/m 18