H3: Ethische Theorieën

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoe weet je of jouw handelen en het handelen van iemand anders JUIST is?

Langs welke lat leg jij het handelen?

Wat jij nu zegt dat kan echt niet!

...volgens wie?...

Doe eens normaal!

... wat is normaal?....

Het is belachelijk dat we thuis onderwijs hebben!

... volgens welke maatstaf?...

Om overtuigend én met gegronde reden te kunnen zeggen dat bepaald handelen goed of fout is, heb je een maatstaf nodig.

Een maatstaf is, in dit geval, een theorie waaraan je kan toetsen of iets klopt of niet.

De eerste maatstaf over goed of fout handelen is altijd de wet.

Maar veel dingen worden niet of niet duidelijk in de wet omschreven. Dan kom je in het gebied van de ethiek en ethische theorieën.

Wij bespreken in dit hoofdstuk 3 van deze theorieën: gevolgen ethiek, plichtsethiek en deugdethiek.

OPDRACHT:

Volg eerst deze LessonUp, zodat je alle belangrijkste onderdelen van de drie ethische theorieën nog een keer voorbij ziet komen.

In Google Classroom maak je een document aan, waarin je het dilemma op de volgende pagina benadert vanuit iedere theorie. Met andere woorden: is het dilemma een goed idee volgens de theorie?
Let op: het is hierbij dus NIET de bedoeling dat jij je mening geeft!

DILEMMA:

De Nederlandse overheid wil stoppen met alle coronamaatregelen en per direct terug naar "het oude normaal". 

Ze willen dit, omdat de mentale én economische gezondheid van veel burgers een langlopende maatregelen niet aankunnen. Ze weten ook dat dit vreselijke consequenties heeft voor ziekenhuizen, ziekenhuispersoneel en ouderen/zwakkeren in de samenleving.

Goed idee of niet????

Tip: maak tijdens het doorlopen van de rest van de LessonUp korte aantekeningen in je schrift, zodat je later makkelijker kan schrijven.

Gevolgenethiek

Het doel heiligt de middelen

Basisregel

Een daad moet moreel beoordeeld worden op grond van het vergroten of verkleinen van het geluk van degenen wiens belang bij de daad in het spel is.

Geluk

Belangrijkste waarden opzoeken en dit samenvoegen met 'welzijn'.

Mensen dienen al hun handelen te richten op geluk

Hoe

1. Welke belanghebbende zijn er?
2. Wie lijdt er schade?
3. Wie heeft er voordeel?
4. Wanneer de totale welzijn van alle betrokkenen na verwachting toeneemt, kunnen de plannen doorgaan.

Inzichtsmomentje: 

Als je niets doet gaat de trein rechtdoor, als jij wel iets doet neemt ie het bovenste spoor.

Volgens de gevolgendethiek: wel of niet de hendel overhalen???

Ja, volgens deze ethiek moet je, met de informatie die je nu hebt, de hendel overhalen. Er overlijdt immers "maar" 1 persoon in plaats van 5.

Kritiek

• Je hangt een prijskaartje aan geluk
  
• Verschillende vormen van geluk
  

Plichtethiek

Het idee wat goed of verwerpelijk is hangt samen met het karakter van de handeling.

Basisregel

Jouw handelen als algemene wet voor het hele universum.

Men MOET jouw handeling uitvoeren... Bedenk dan: wordt DE WERELD ALS GEHEEL hier beter van?

Plicht

Iedereen heeft recht op menselijke waardigheid en de vrijheid van zelfbeschikkingsrecht

Dit is automatisch verkregen voor ieder mens

Wanneer niet? --> Als je de waardigheid en vrijheid van andere weghaalt. Denk aan: geweldplegers.

Inzichtsmomentje: 

Als je niets doet gaat de trein rechtdoor, als jij wel iets doet neemt ie het bovenste spoor.

Volgens de plichtsethiek: wel of niet de hendel overhalen???

Nee, de plichtsethiek stelt dat jij niet mag handelen. Door te handelen kom jij in actie en ben je automatisch ook verantwoordelijk voor de gebeurtenissen die volgen. Dan geldt de universele regel: wordt de wereld er beter van als mensen 1 persoon vermoorden --> Nee.

Kritiek

Welke handeling neem je als beginpunt?

Wat doe je als je iemand tegenkomt die niet op dezelfde manier redeneert?

Is dit té utopisch?

Deugdethiek

De middenweg vinden op het juiste moment

Basisregel

Ga uit van het idee dat bij de morele beoordeling van een handeling vooral de houding en het karakter van de handelende persoon van belang is.

Deugdelijkheid

Intentie van de persoon is wat telt

Mensen moeten hierin opgevoed worden

Dit wordt geleerd door gedrag te spiegelen en voorbeelden en uitleg te geven.

Wezen van de mens

Rationale (denken) versus animale (instinct)

De rede (het verstand) moet het winnen van het dierlijke

Inzichtsmomentje: 

Als je niets doet gaat de trein rechtdoor, als jij wel iets doet neemt ie het bovenste spoor.

Volgens de deugdethiek: wel of niet de hendel overhalen???

Ja en nee, bij de deugdethiek is het afhankelijk van de reden waarom jij de hendel omhaalt. Ren jij in paniek naar de hendel om zoveel mogelijk mensen te redden en vind je het vreselijk dat daardoor 1 persoon is overleden: dan heb je juist gehandeld. Ren jij naar de hendel om je de macht om te beslissen over leven en dood graag wil ervaren en je er een kick van krijgt: dan handel je niet juist. Deugdelijk handelen gaat erom dat je altijd het midden weet te vinden tussen twee uitersten. In dit geval: lafheid (niets doen) en overmoedigheid (iedereen willen redden).

Kritiek

Hoe weet je iemands intenties?

Gewetenskwestie

EINDE

Ga naar Google Classroom om de opdracht te maken.