Formuleren hs. 2, havo 3

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Formuleren hs. 1

Je hebt geleerd over het correct begrenzen van zinnen.

Formuleren hs. 1

In samengestelde zinnen, zinnen met meerdere persoonsvormen, worden de zinnen meestal van elkaar gescheiden door een komma, puntkomma of een dubbele punt.

Formuleren hs. 2, havo 3

Samentrekking controleren.

Samentrekking controleren

Je leert over (foutieve) samentrekkingen

Je kan foutieve samentrekkingen in een zin herkennen en verbeteren

Wanneer samentrekken?

Als in een samengestelde zin dezelfde woorden twee keer voorkomen, kun je die woorden de tweede keer weglaten. 

Dit heet samentrekken.

Voorbeeld

Ik vind de herfst het fijnste seizoen en de winter het minst prettig.

Drie voorwaarden

1. De weggelaten woorden hebben dezelfde functie (zinsdeel/woordsoort)

2. Dezelfde betekenis

3. Hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud)

Stappenplan

1. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin zijn weggelaten.

2. Bepaal functie, betekenis en getal in eerste deel van zin.

3. Bepaal functie, betekenis en getal in tweede deel zin.
4. In beide gevallen hetzelfde? Samentrekking correct.

Uitwerking

Moniek heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

1. Weggelaten: Moniek; heeft

2. Moniek = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft -> zww

3. Moniek = ow (enk); heeft = pv (enk) in het wg heeft -> hww

4. Moniek = correct, heeft = incorrect (heeft in tweede deel zin andere functie)

Mag ik de onderstreepte woorden weglaten?

Mevrouw Van der Wal heeft veel vrijwilligerswerk gedaan en mevrouw Van der Wal heeft daarvoor op Koningsdag een lintje gekregen.

Antwoord

Mevrouw van der Wal is in het eerste deel het onderwerp en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

Heeft is in het eerste deel hulpwerkwoord en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 3 van Formuleren hs. 2

Opdracht 1

Formuleren hs. 2

Zin 2

 - Yesser is in het eerste deel onderwerp en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

- vergat is in het eerste deel hulpwerkwoord en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

- zijn vriendin is in het eerste deel meewerkend voorwerp en in het tweede deel lijdend voorwerp; dit mag je dus niet weglaten.

Verbetering: Yesser vergat zijn vriendin een cadeau te geven en zijn vriendin (of: haar) te feliciteren.

Zin 3

 - de inbreker is in het eerste deel onderwerp en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

- liep is in beide gedeelten zelfstandig werkwoord, maar een emmer omver lopen is iets anders dan tegen de lamp lopen; dit mag je dus niet weglaten.

Verbetering: De inbreker liep een emmer omver en liep daardoor tegen de lamp.

Zin 4

- onze buurman is in het eerste deel onderwerp en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

- is is in het eerste deel koppelwerkwoord en in het tweede deel ook; dit mag je dus weglaten.

Formuleren hs. 3

Je leert over fouten met verwijswoorden.

Je kan fouten met verwijswoorden herkennen en verbeteren.

Fouten met verwijswoorden

Verwijswoorden wijzen terug naar een woord dat eerder is genoemd.

Waarom wordt er in bovenstaande zin verwezen met dat en niet met die?

De-woorden/het-woorden

Naar de-woorden verwijs je met die, naar het-woorden met dat.

Hen

Na een voorzetsel en als lijdend voorwerp gebruik je hen.

'Veel Amerikanen weten niet dat New York vroeger Nieuw Amsterdam heette, maar daar kun je hen niet de schuld van geven als ze er op school niets over geleerd hebben.'

Hun

Als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel gebruik je hun.

Landen, provincies, steden en clubs, verkleinwoorden

Het-woorden.

Dieren en dingen

Naar dieren en dingen verwijs je met waar + voorzetsel (waarover, waarvoor enz.).
Maar naar mensen met voorzetsel + wie (over wie, voor wie enz.)

Formuleren hs. 6

Incongruentie herkennen en verbeteren.

Oudere mensen beweren vaak dat de jeugd van tegenwoordig geen enkel respect meer voor hen hebben.

1. Goed
2. Fout

(In)congruentie

Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm en bij een meervoudig onderwerp een meervoudige persoonsvorm (getal).

Het onderwerp en de persoonsvorm zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.