8.4 Veranderingen in ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.4 Veranderingen in ecosystemen

Deze les:

- Startvraag 

- Uitleg Eutrofiëring

- Maken oude examenvraag

- Vangst/terugvangst methode trainen

- Primaire en secundaire successie

- Maken oude examenvraag

Veel mensen halen in de herfst bladeren uit hun tuin. 

Wat voor een effect heeft dit op de plantengroei? BINAS 93F

Starter

Eutrofiëring

Eutrofiëring

Gevolg eutrofiëring

Oorzaak eutrofiëring

Aan de slag!

Maak de oude examenopgave 

'Laatste stap wortelknolvorming is opgehelderd'

Leerdoelen §8.4

8. Je legt de invloed uit van biotische en abiotische factoren op de populatiegrootte. 

9. Je beschrijft de opeenvolgende veranderingen in een ecosysteem en je licht de rol van abiotische en biotische factoren toe. 

Populatiegroottes

• Geboorte/sterfte/migratie
• Intraspecifieke competitie - concurrentie binnen één soort
• Interspecifieke competitie - concurrentie tussen soorten

Neemt hoeveelheid voedsel onderaan de voedselpiramide toe, dan de hoeveelheid organismen hoger in de piramide ook

Bepalen populatiegrootte

De grootte van een populatie wordt weergegeven als populatiedichtheid (= het gemiddelde aantal individuen per oppervlakte-eenheid of volume-eenheid)

Manieren om de populatiegrootte te bepalen:

• Steekproef: tellen van aantallen in een 1m2 en dan omrekenen voor het gehele gebied
• Vangen, merken en terugzetten

Vangen, merken en terugzetten

N = populatiegrootte

M = aantal 1ste vangst

Nv = aantal 2de vangst 

Mv = aantal gemerkte bij 2de vangst

N = (Nv / Mv) * M

William wil het aantal egels in een groot stadspark gaan bepalen. Hij gebruikt daarvoor de methode van merken, vangen en weer terugvangen. Met zijn 5 egelvallen vangt hij de eerste keer in totaal 4 egels, die hij markeert met een rode stip. De egels worden weer losgelaten en drie dagen later vangt William weer egels. Hij vangt er nu 6 waarvan 2 egels een stip hebben.

Hoe groot is de populatie egels in het park?

Mario vangt in de visvijver de eerste keer 37 stekelbaarsjes, die hij allemaal markeert met een groene stip. Vervolgens laat hij de dieren vrij.
Een week later vangt hij 44 vissen, waarvan er 2 een stip hebben.

Hoe groot is de populatie stekelbaarsjes in de vijver?

Stekelbaarsjes met een groene stip vallen echter eerder op voor hun roofdier (de snoek), waardoor ze sneller opgegeten worden.

In de vorige vraag was een populatie berekend van 814 stekelbaarsjes. (37 eerste keer met stip, tweede vangst 2 van de 44 een stip).

Zal de werkelijke populatie stekelbaarsjes groter, gelijk aan of kleiner zijn dan 814 stekelbaarsjes?

Successie

Successie is het proces waarbij organismen een gebied koloniseren, het gebied aanpassen, en na verloop van tijd door nieuwe soorten worden verdreven uit het gebied. 

Dit leidt tot een veranderende soortensamenstelling in een gebied over tijd. 

Successie

Levensgemeenschappen volgen elkaar op. Tot een stabiel ecosysteem ontstaat: climaxecosysteem.

Pioniersecosysteem: eerste organismen die zich vestigen.

Subclimax: ecosysteem in een successiereeks instantgehouden door mensen.

Bij successie begint een nieuwe soort, groeit en vermenigvuldigt en neemt dan weer af. 

Primaire successie

Start op kale grond. Pioniersoorten, de eerste producenten in het ecosysteem, vormen het begin. 

Zij hebben een grote tolerantie voor sterk wisselende abiotische factoren. 

Climax ecosysteem

Successie komt ook ten einde. Wanneer de soortensamenstelling van een gebied langere tijd onveranderlijk is, zit het gebied in het eindstadium van de successie, het climaxecosysteem. 

In Nederland is het eindstadium van successie het (loof)bos.

Waar zijn er meer wisselingen in abiotische factoren?

1. Pioniersecosysteem
2. Climaxecosysteem

Waar verwacht je meer biodiversiteit?

1. Pioniersecosysteem
2. Climaxecosysteem

PIONIER ecosysteem

CLIMAX ecosysteem

Secundaire successie

Wat is het verschil tussen primaire en secundaire successie?

1. Bij primaire successie zijn alleen producenten betrokken,
2. Primaire successie start op kale rots, secundaire successie start met vruchtbare grond
3. Primaire successie gaat veel sneller door gebrek aan concurrenten
4. Primaire successie verloopt ongestoord, secundaire successie niet

Er barst een ondergrondse vulkaan uit en er ontstaat een nieuw eiland. Welke successie gaat waarschijnlijk plaatsvinden?

1. Primaire successie
2. secundaire successie

Het herstel van de vegetatie na een natuurramp noemen we ...

1. primaire successie
2. secundaire successie
3. climax ecosysteem
4. pionier ecosysteem

Aan de slag!

Maken opdr. 8.4 bij leerdoel 9: 

51 + 52

Klaar? Lezen 8.5