Persoonsvorm, gezegde en onderwerp

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

                 Nederlands grammatica zinsdelen

                  pv, wwg, o, lvw, mvw, bwb en bvb

Lesdoelen:

Aan het einde van deze les heb je kunnen toetsen of je

• de persoonsvorm,
• het werkwoordelijk gezegde,
• het onderwerp,
• het lijdend voorwerp,
• het meewerkend voorwerp
• de bijwoordelijke bepaling en 
• de bijvoeglijke bepaling

kunt herkennen. 

Waarom zou je grammatica willen leren?

1. om zinnen en woorden te begrijpen
2. om over een taal na te denken of te praten
3. om een vreemde taal te leren
4. om een woordenboek te gebruiken

Persoonsvorm

Is een werkwoord.

Iedere zin heeft een persoonsvorm.

De persoonsvorm maakt deel uit van het gezegde. 

Gezegde -> de persoonsvorm en alle andere werkwoorden in een zin.

3 manieren om persoonsvorm te vinden:

• Verander de tijd: Rick gaat naar een concert.                                   Rick ging naar een concert. 
• Verander het aantal: Wij gingen naar een concert. 
• Maak de zin vragend: Ging Rick naar een concert? 

Wat is de persoonsvorm in deze zin:

Vandaag krijgen jullie les in lokaal 418.

1. vandaag
2. krijgen
3. jullie
4. onderwijs

Gezegde

Werkwoordelijk gezegde: bestaat uit alle werkwoorden in een zin.

Stefan eet vaak hamburgers.

Stefan heeft vaak hamburgers gegeten.

Stefan zou vaak hamburgers hebben gegeten. 

Wat is in deze zin het werkwoordelijk gezegde?

Ik zou morgen frites willen eten.

1. zou
2. frites
3. zou willen eten
4. zou eten

Onderwerp

Persoon die of datgene wat in de zin iets doet of is.

Hoe vind je het onderwerp: wie/wat + gezegde.

De oude man fietste op het voetpad. 

Vraag: wie fietste?

antwoord: de oude man = onderwerp. 

De leerlingen van AMS weten het goede onderwerp te vinden.

Wat is het onderwerp?

1. De leerlingen
2. het goede onderwerp
3. weten
4. De leerlingen van AMS

Lijdend voorwerp

Wie/wat + gezegde + onderwerp.

De coach heeft de beker aan hem overhandigd.

pv = heeft          gezegde = heeft overhandigd   

onderwerp = de coach -> wie heeft overhandigd? 

lijdend voorwerp= de beker -> wat heeft de coach overhandigd? 

Het lijdend voorwerp is het zinsdeel dat 'ondergaat'.

Degene of datgene waarmee iets gebeurt, waarmee het onderwerp iets doet of van plan is. 

De ouders geven de voetbal terug aan de kinderen.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. De kinderen
2. de ouders
3. de voetbal
4. geven terug

Meewerkend voorwerp

aan/ voor 

Denise geeft mij een cadeau. 

Persoonsvorm: geeft                        

onderwerp: Denise (wie geeft?)

lijdend voorwerp: cadeau (wat geeft Denise?)

meewerkend voorwerp: mij (aan wie geeft Denise een cadeau?)

Het zinsdeel dat iets ontvangt. 

Mijn buurvrouw leent mij vaak haar hond na 21 uur.

Wat is het meewerkend voorwerp?

1. na 21 uur
2. mij
3. haar hond
4. mijn buurvrouw

Bijwoordelijke bepaling

Geeft antwoord op de vraag:

Waar? Wanneer? Waardoor? Waarmee? Hoe of hoeveel? 

Kortom: alle woorden of zinsdelen die overblijven na o, wwg, lv en mv. 

Begint vaak met een voorzetsel en je kunt de zinsdelen makkelijk weglaten, zoals: ook, toch, niet, eindelijk.

Mijn buurvrouw leent mij vaak haar hond na 21 uur.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

1. na 21 uur
2. mij
3. haar hond
4. mijn buurvrouw

Bijvoeglijke bepaling

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord in een zinsdeel. 

Het staat voor of achter een znw in een zinsdeel. 

Denk aan bijvoeglijk naamwoord: geeft extra informatie of kenmerken over het znw.  

De knappe leerlingen maken de quiz. 

Knappe is een bvb, want het zegt iets over de leerlingen. 

De leerlingen van AMS weten het goede onderwerp te vinden.

Wat is de bijvoeglijke bepaling?

1. van AMS
2. goede
3. A en B
4. De leerlingen van AMS

Hoe vind je een bepaald zinsdeel?

zin in een andere tijd zetten

wie/wat + gez + ond

wie/wat + gez

aan/voor wie?

persoonsvorm

lijdend voorwerp

onderwerp

meewerkend voorwerp

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

Hangjongeren

hebben

de burgemeester

veel problemen

bezorgd

afgelopen zomer.

Lesdoelen

Je weet nu weer hoe je pv, wwg, o, lv, mv, bwb en bvb moet vinden. 

Je mag de rest van de les besteden aan het maken van je huiswerk:

H: 1.7 -> 12, 13 en 16

TL: 2.4 -> 1, 2 en 3