Renaissance

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs

Renaissance

16e en 17e eeuw

Programma

Historische achtergrond: 1500-1700​

De renaissance​

Literatuur en taal​

Bekende schrijvers uit de 16e en 17e eeuw​

Lesdoelen

Je weet in grote lijnen de historische achtergrond van de renaissance.

Je kunt omschrijven wat de kenmerken zijn van de literatuur uit die periode.

Historische achtergrond: 1500-1700

Europa​

• Centraal geregeerde staten​
  
• Door handel burgerij machtiger; kerk verliest gezag​
  
• 1517: reformatie (godsdienstige twisten)​

Wat waren de vijf belangrijkste oorzaken van de reformatie?

Historische achtergrond: 1500-1700

Nederland​:

• 1500: Karel V​ - onder zijn gezag was de Nederlanden redelijk autonoom
  
• 1556: Filips II ​- teugels aantrekken en vervolgen protestanten
  
• 1568 – 1648: Tachtigjarige oorlog​ (Willem van Oranje speelt een belangrijke rol)
  
• Noorden: Gouden eeuw​
  

• Zuiden: economisch en cultureel verval

De renaissance

In de 14e eeuw ontstaat de renaissance in Italië.

Renaissance

De kernwaarden van het humanisme

1. De mens staat centraal

2. De mens is verbonden met andere mensen

3. De mens is verbonden met de natuur

4. De mens is vrij om zelf keuzes te maken

5. De mens als redelijk wezen

Erasmus

Een bekende Nederlandse humanist

Renaissance

• Antropocentrisme: prestaties kwamen voort uit mens zelf​ 
• Individualisme: mens als unieke, individuele persoonlijkheid​,  individuele relatie met God.  
• Homo universalis​ ( universele mens), vb. Leonardo da Vinci
• Empirisme: zelf uitvinden hoe de wereld in elkaar zat

Doen

Maken opdrachten 1 t/m 10 van de leeropdrachten A uit Laagland, p. 83. 

Literatuur en taal 

Classicisme

Realisme

Estheticisme

Binnen het classicisme heb je translatio, imitatio en...

Realisme

Realistische weergave door naschilderen of d.m.v. nieuwe technieken, zoals het lineair perspectief.

Literatuur: personages gingen zich steeds meer gedragen zoals mensen in de werkelijkheid ook deden.

Estheticisme

Dit was de leer dat de kunst in de eerste plaats iets moois diende te zijn, in plaats van dat het eerst om de inhoud gaat.

Ze hielden zich bezig met de vorm van het kunstwerk.

In de literatuur:

Literaire werken moesten aan bepaalde eisen voldoen van een bepaald genre, bijv. sonnet.

De taal moest elegant zijn en goed in de oren klinken. Op deze manier wilde men laten zien wat ze allemaal met de taal konden, zoals het gebruiken van woordspelingen, moeilijke verstypen (sonnet) en een metrum.

Emblematiek: zinnebeelden

Pictura​

Motto​

Subscriptio​

Toneel

Tragedie/treurspel​

Komedie/blijspel

De rederijkers

Rederijkerskamers

Landjuwelen (literaire wedstrijden)

Wie waren de rederijkers?

De rederijkers

De rederijkerskamers: amateurvereniging

Landjuwelen: literaire wedstrijden met godsdienstige, politieke en morele thema's

Rederijkersliteratuur

• Vormgeving tekst belangrijk; ze hadden er tal van uitdagende regels voor. 
• De taal zo 'kunstigst’ gebruiken om zijn boodschap over te dragen, een diepere gedachte.
• Idee: God heeft orde in de schepping had aangebracht, van macroniveau (de kosmos, het heelal) tot op microniveau (het menselijk lichaam). 
• De mens moest in de kunsten proberen deze goddelijke harmonie, deze perfecte verhoudingen te weerspiegelen in inhoud en vorm.

Rederijkersliteratuur

1. Het refrein: gedicht met meerdere strofen met aan het slot van iedere strofe een 'stokregel'

2. Rondeel: het gedicht loopt rond en de regels vormen een cirkel. Een rondeel bestaat meestal uit acht regels waarvan de eerste twee ook de laatste twee zijn, en de eerste regel bovendien herhaald wordt in de vierde. 

3. Aldicht: alle woorden van een regel rijmen op alle woorden van de volgende regel. 

4. Retrograde: dit gedicht kun je probleemloos van achter naar voren lezen.

Rondeel

Die door de wereldt sal gheraken

Die moet connen huylen metten honden

Ende moet ook connen diuerssche spraken

Die door de wereldt sal gheraken

Hier waerheyt segghen, en ghinder missaecken

Vooren saluen, en de achter wonden

Die door de wereldt sal gheraken

Die moet connen huylen metten honden

Anthonis de Roovere

Opdracht in de les:

Maak nu zelf een rondeel, retrograde of aldicht

Huiswerk:

Maken opdrachten 11 t/m 20 van de leeropdrachten A, p. 83 in Laagland

Plaats hier je gedicht