Pruiken en revoluties 7b

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Pruiken en revoluties

Inhoud

Huiswerk

opdracht 6, 7, 8, 9 en 10

Uitleg

Opdrachten

De Verlichting

Huiswerk

6. A5 B6 C4 D8 E2 F3 G7 H1

7 a: De Verlichting was een beweging uit de achttiende eeuw die wetenschappelijk denken wilde verspreiden en mensen aanmoedigde om hun verstand te gebruiken waardoor ze verlichte ideeën zouden krijgen. De Verlichting was dus een voorstander van het rationalisme. Verlichte mensen wilden het rationalisme toepassen op de menselijke samenleving: ze dachten dat mensen door rationeel na te denken alle problemen zouden kunnen oplossen. De Verlichting was ontstaan doordat de wetenschap erg vooruit was gegaan door empirisch onderzoek.

7 b: Tijdschriften zoals de Hollandsche Spectator werden uitgegeven om verlichte ideeën te verspreiden. Dit tijdschrift paste dus goed bij de Verlichting. Op de prent zie je bijvoorbeeld een bibliotheek en engeltjes die bezig zijn met boeken. Ook boeken werden gebruikt om verlichte ideeën en kennis te verspreiden. Ook de spreuk ‘deze kennis kan niet sterven’ past goed bij de Verlichting, want de Verlichting ging ervan uit dat kennis voor vooruitgang kon zorgen. 

Huiswerk

8: C.

9: Niet, want zij hadden er baat bij dat de standenmaatschappij in stand zou worden gehouden. Wel, want zij hadden tijd over om te discussiëren en te schrijven, en hadden ruimte en geld om bij elkaar te komen. Niet, want zij moesten in het dagelijks leven hard werken en hadden geen tijd om hierover na te denken en te discussiëren. Ook hadden zij vaak geen opleiding gehad. 

10 a: In de natuurwetenschappen moet je verstandig en kritisch nadenken: goed onderzoeken en je verstand gebruiken (rationeel denken). Verlichte denkers namen die manier van denken over. Zij wilden het rationalisme ook toepassen op de menselijke samenleving. Zij dachten dat mensen door kritisch en rationeel na te denken alle problemen zouden kunnen oplossen in de wereld.

10 b: Zij waren optimistisch over de toekomst, want zij dachten dat mensen door kritisch en rationeel na te denken alle problemen in de wereld zouden kunnen oplossen. Er zou dan een betere wereld komen waarin iedereen gelukkig was.

10 c: Eigen antwoord. Bijvoorbeeld: Ja, want ik probeer ook verstandig en rationeel na te denken om problemen op te lossen. 

Verdraagzaamheid

Sinds de Reformatie vochten protestanten en rooms-katholieken in Europa vele godsdienstoorlogen. Zowel protestanten als katholieken waren ervan overtuigd dat hun kerk de 'enige ware' was.

Verlichte denkers vonden dat onredelijk: hoe kon je zo fanatiek gelovig zijn als de meeste dingen waarin je geloofde niet met het verstand te bewijzen waren?

Voorbeeld:

Een Franse protestantse koopman werd ervan beschuldigd zijn zoon, die katholiek wilde worden, te willen vermoorden. Dit was een leugen, maar onder wrede martelingen werd hij gedwongen om te bekennen en ter door gebracht. 

De Franse filosoof Voltaire schreef een boek over verdraagzaamheid. Mensen moesten vrij zijn te geloven wat zij wilden en elkaar verdragen.

God en natuurwetten

Verlichte denkers wezen godsdienst niet af. De mensen geloofden in God en dat gingen ze niet veranderen. 

Alles werkte volgens natuurwetten die God had bedacht. De mensen moesten die wetten proberen te ontdekken, zoals de zwaartekracht. 

Wonderen konden hierbij niet bestaan, want waarom zou god zijn eigen volmaakte natuurwetten in de war schoppen? 

Deze opvatting wordt het deïsme genoemd. 

Straffen

Rechtspraak verliep via martelingen en valse bekentenissen. De filosoof Beccaria schreef een boek Over misdaden en straffen.

Met martelingen kon je iedereen laten bekennen. Wat voor een nut heeft straf dan? Een straf was er niet om wraak te nemen. Een straf diende om mensen af te laten schrikken om geen misdaad te plegen. Met straffen kon je mensen beteren. De doodstraf moest daarom worden afgeschaft.

De zwaarte van de staf moest liggen bij de misdaad. Er mochten geen lijfstraffen, maar gevangenisstraffen zijn. Dan konden mensen zich beteren.

Arm en rijk

Verlichte denkers hadden ook kritiek op hoe mensen met elkaar omgingen: de sociale verhoudingen. De filosoof Adam Smith maakte zich zorgen over de armoede. Wat heel bijzonder was, want armoede was iets dat God had gewild. Smith vroeg zich af hoe je zoveel mogelijk rijkdom voor zoveel mogelijk mensen kon creëren. Dit zou kunnen door veel vrijheid en weinig regels. Iedereen wilt het beste voor zichzelf en zal zo rijk willen en kunnen worden. De regels van de gilden moesten dan worden afgeschaft en er moest een vrije markt komen. 

Gelijkheid

De filosoof Rousseau dacht na over de ongelijkheid in de samenleving. Hij vond dat alle mensen gelijk geboren werden en dus ook dezelfde rechten moesten hebben. Een standenmaatschappij vond hij onzin. Volgens Rousseau bestonden er mensenrechten. De belangrijkste is vrijheid en gelijkheid. Men mocht ook geloven wat ze wilden en schrijven wat ze wilden. 

Bij vrijheid en gelijkheid hoort ook geen slavernij. Veel verlichte denkers waren abolitionist. Daarbij moest er ook gelijkheid tussen man en vrouw zijn. 

Onderwijs

Onderwijs was ook heel belangrijk. Op school leerde je je verstand te gebruiken en rationeel te denken. Mensen die hun verstand gebruikten konden nooit misdadiger worden. 

In 1784 werd de 'Maatschappij tot Nut van 't Algemeen' opgericht. Hun doel was zoveel mogelijk mensen onderwijs laten volgen. Mensen gedroegen zich slecht, omdat ze niet beter wisten. Er werden 'Nutskweekscholen' opgericht. 

Huiwerk

Werkboek blz. 85

Opdracht 11, 12, 13, 14, 15, 16 en 18