Nederlands Hoofd- en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§5 Hoofd- en
bijzaken

Je hebt 2 minuten om: 
- Je boeken te pakken 

- Pen te pakken 

- Toiletbezoek 

- Iets uit het kluisje te halen

Wat gaan we doen vandaag?

- 10 minuten lezen  

- Starten met paragraaf 5

- Aan de slag

Aan het eind van de les: 
- Kan je onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken in een tekst.

- Kan je bepalen wat de kernzin van een alinea is.

De belangrijkste informatie in een tekst of een video noem je hoofdzaken.
Wat niet zo belangrijk is, noem je een bijzaak.
Een bijzaak is een toelichting (meer informatie
of uitleg) of een voorbeeld. 

Signaalwoorden waaraan je kunt zien dat er een toelichting of een voorbeeld volgt, zijn: zo, onder andere, dat wil zeggen, je moet daarbij denken aan, met andere woorden, neem nou, bijvoorbeeld en zoals.

Hoofd- en bijzaken

Zo vind je hoofdzaken: 

• De hoofdzaken van een tekst of video vind je vaak in
  de inleiding of in het slot van een tekst.
• Hoofdzaken vind je ook in de kernzinnen.
  Vaak is de kernzin van een alinea de eerste of de laatste zin.

De kernzin (belangrijkste zin, hoofdzaak) vind je vaak in de ... zin van een alinea.

1. eerste
2. derde
3. zesde
4. laatste

Hoofdzaken staan in een tekst vaak ... van de tekst

1. in de inleiding
2. in het middenstuk
3. in het slot

In tekst 3 komt een aantal lastige woorden voor. 
Maak de juiste combinaties.

kwaad, boos of geërgerd

eenvoudige, gemakkelijk herkenbare afbeeldingen

geprikkeld, beledigd

een afgebakend gebied

territorium

gepikeerd

pictogrammen

verontwaardigd

Klassikaal 

Opdr. 2 

In tweetallen

- Opdr. 3; bespreken we na de 10 minuten

- Klaar? Dan kan je bezig met opdr. 5 en 6
(Is huiswerk)

De belangrijkste informatie in een tekst of een video noem je hoofdzaken.
Wat niet zo belangrijk is, zijn bijzaken.
Een bijzaak is een toelichting (meer informatie
of uitleg) of een voorbeeld. 

Signaalwoorden waaraan je kunt zien dat er een toelichting of een voorbeeld volgt, zijn: zo, onder andere, dat wil zeggen, je moet daarbij denken aan, met andere woorden, neem nou, bijvoorbeeld en zoals.

Hoofd- en bijzaken

Feit, mening

en argument

Een feit is iets waarvan je kunt controleren of het waar of onwaar is:

• Het Nederlands Openluchtmuseum is een museum in Arnhem.
• In Amsterdam wonen 110 verschillende nationaliteiten.

Welk van de volgende zinnen is géén feit?

1. Mijn vriendin is morgen jarig.
2. Spruitjes zijn best lekker.
3. De voetbaltraining duurt anderhalf uur.
4. Wolven worden niet als huisdieren gehouden.

Welk van de volgende zinnen is een feit?

1. Kinderarbeid zou verboden moeten worden.
2. Dat nieuwe nummer klinkt supergoed!
3. Wat een leuke jas heb je aan.
4. We hebben vandaag maar drie lesuren.

Feit, mening

en argument

Een mening of standpunt is wat iemand van iets vindt. Met een mening kun je het eens of oneens zijn. Een mening herken je vaak (maar niet altijd) aan signaalwoorden als ik vind, volgens mij, lijkt mij, daarom, dan ook en dus en aan formuleringen als er moet, er zou moeten en we zouden moeten.

Welk van de volgende zinnen is géén mening?

1. Joost is dol op skiën.
2. Dierproeven zijn onnodig.
3. De nieuwe auto van oma is echt een bejaardenkarretje.
4. Sommige kleuren staan jou echt niet.

Welk van de volgende vragen bevat een mening?

1. Hoeveel kilometer moeten we nog rijden?
2. Ga je naar dat kinderachtige feest?
3. Heb je je huiswerk af?
4. Hou je van skeeleren?

Er moet naast NPO 1, 2 en 3 een speciale jongerenzender komen.

1. Feit
2. Mening

Schaatser Thomas Krol werd in maart 2022 in het Noorse Hamar wereldkampioen op de sprint.

1. Feit
2. Mening

De rotonde vlak bij onze school kan beter omgebouwd worden tot een kruispunt met stoplichten.

1. Feit
2. Mening

Feit, mening

en argument

Als iemand zegt waaróm hij een bepaalde mening heeft, gebruikt hij een of meer argumenten. Een argument herken je vaak (maar ook niet altijd) aan signaalwoorden als want, omdat, immers en namelijk:

- Er moeten verkeersdrempels in deze straat komen (mening), want er wordt hier veel te snel gereden (argument).

Mick zou op basketbal moeten gaan (mening); daar is hij met zijn lengte van ruim twee meter namelijk erg geschikt voor (argument 1). Bovendien is hij erg handig met een bal (argument 2).

Welke zin bevat géén argument?

1. Ik blijf vandaag lekker binnen, want het stormt.
2. Mijn zus is jarig en geeft vanmiddag een feest.
3. Rode auto's zijn stoer, want een Ferrari is ook rood.
4. Omdat hij bang is, durft hij niet in de python.

Wat is het argument bij de mening: 'Daarom vind ik dat ons onderwijs niet goed is ingericht voor de ontwikkeling van ieder talent.' (al. 3)?

1. We houden er te weinig rekening mee dat de samenleving ieder talent keihard nodig heeft
2. Bedrijven staan te springen om jonge werknemers die een vak hebben geleerd.
3. In de zorg is er nog steeds een grote vraag naar handen aan het bed, in plaats van naar 'hoofden'.
4. Er wordt geen argument bij dat standpunt gegeven.

Bedenk een argument bij het standpunt 'Schoolboeken moeten worden afgeschaft'.

Wat?	Cursus 1 §6 Feit, mening, standpunt en argument. Opdracht 6 op bladzijde 40-41.
Hoe?	Zelfstandig. Werk de antwoorden uit in je schrift.
Hulp	De theorie in deze LessonUp en de uitleg op blz. 37..
Tijd	Vijf minuten, daarna gaan we nakijken.
Waarom?	Om opdracht 7 hierna goed voorbereid te kunnen maken.
Klaar?	Werk alvast verder aan opdracht 8 op blz. 41-42.

Voorbereiden

• Je kunt onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken in een tekst.
  
• Je kunt bepalen wat de kernzin van een alinea is.

Lesdoelen

Ik herken het verschil tussen hoofd- en bijzaken in een tekst.

0 = echt (nog) niet / 10 = gaat al heel goed

010

Ik weet hoe ik de kernzinnen in alinea's kan vinden.

0 = echt (nog) niet / 10 = gaat al heel goed

0100

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencode
u2ta: qjffs

u2tb: sgmrx

u2ta: dqymz