Les 5 H1 Lezen wo 4e uur 15-9-21 klas 1hv1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom! Klas 1HV1

4e uur NE

19-9-2021

Les 5 

H1 Lezen 

Het onderwerp van een tekst

Voorleestijd!

Zomerwoud van Linda Dielenmans

3 Erkin en het dorp

Terwijl hij rende dacht Erkin aan het meisje dat hij had ontmoet bij de rivier. Alja. Ze praatte vreemd en zag er woest uit. Haar ogen waren vol vuur geweest toen ze elkaar voor het eerst zagen. Ze had zich zomaar voor zijn neus uitgekleed! Ze kon een vis vangen met haar blote handen! Hij voelde zijn wangen gloeien. Toen Erkin hier met zijn familie was aangekomen en ze begonnen waren met het bouwen van

hun nieuwe dorp had het geleken alsof het hele land leeg was. Dat was in de vroege herfst geweest. Nu was het zomer en had hij toch iemand gezien! En hij kon zich niet voorstellen dat het meisje alleen was.

Nog steeds klonk het geluid van het kappen van bomen. Het was tijd om een nieuw huis te bouwen, en hij had er moeten zijn om mee te helpen, al was het maar om de zijtakken van de net omgehakte stammen af te slaan. In plaats daarvan was hij gaan rondzwerven in het dichtbegroeide bos, weg van het dorp en de akkers. 

Hij was naar de rivier beneden in het dal gegaan, waar hij de glinsterende vissen in het water had gezien die ze op hun reis naar deze plek wel eens hadden gegeten. Waarom hij ze nu had proberen te vangen, wist hij zelf niet eens meer precies, maar hij wist wel dat zijn ouders niet blij met hem zouden zijn. Hij was opgelucht toen hij de gemakkelijke weg naar boven over de rotsen terugvond. Sinds de winter was hij hier niet meer geweest, en nu met de zomerse begroeiing zag alles er anders uit. Zo snel als hij kon klauterde Erkin naar boven en rende naar zijn dorp.

De koeien loeiden naar hem vanuit hun houten omheining toen hij langs de groene akkers aan kwam lopen. Erkin kromp in elkaar, keek snel om zich heen maar zag niemand. Hij hoopte maar dat het lawaai van de bouw zijn komst nog even zou verbergen. Snel rende hij achter het gemeenschapshuis, het grootste en stevigste huis in het dorp. Zo kon hij misschien ongezien naar het huis van zijn eigen familie komen, waar hij hopelijk droge kleren zou vinden. Dan zou hij daarna stilletjes naar de werkplaats sluipen en doen alsof hij er de hele tijd al geweest was.

Na langs nog twee huizen van andere families te zijn geglipt zonder een mens te zien, ging hij zijn eigen huis binnen. Alles was er zoals altijd. In het midden van het gebouw lag de haardkuil, gevuld met zachte as en dikke lagen gitzwarte houtskool.

Een paar zwartgeblakerde kookpotten stonden er werkloos omheen. Nu, in de zomer, was er alleen ’s avonds en tijdens het koken een vuur, maar in de winter brandden de vlammen dag en nacht. Erkins moeder of zijn zussen maakten hier het eten klaar voor het hele gezin, om zo de lange werkdagen te onderbreken met eten, gepraat en gelach.

De stevige palen in het midden van het huis, gemaakt van de beste bomen uit het bos, voelden glad en koel aan toen hij er met zijn handen langs streek en dacht aan het meisje bij de rivier. Waar zou ze naartoe gegaan zijn? Haar eigen dorp? Hoe zou dat eruitzien? Met wie zou ze praten? Ze was zo vreemd, zo anders. Maar nu had hij echt lang genoeg getreuzeld, hij moest aan het werk! In een van de donkere hoeken van de ruimte stonden grote voorraadpotten bij elkaar, afgedekt met stevige houten deksels tegen de muizen. Erkin wist in welke pot de harde koeken zaten die vanochtend waren gebakken en pakte er snel een. Aan de andere kant van het huis waren de slaapplaatsen van zijn familie. Er lag een dikke laag vers hooi en kruiden op de grond met daarop warme wollen dekens, die vanochtend overal verkreukeld en verspreid waren achtergelaten. Hij vond een droge tuniek tussen de dekens, en zo snel mogelijk trok hij zijn schurende, natte broek en lendendoek uit.  

Het was nog een heel karwei om de touwtjes die de pijpen omhooghielden los te maken van zijn riem en de twee pijpen zonder te vallen uit te trekken. Hij liet de tuniek over zijn hoofd glijden en bond zijn riem weer om zijn middel. Zijn schoenen lagen niet ver weg. Het was slim om ze aan te doen, want de grond zou vast vol houtsplinters liggen. Hij zuchtte even diep en verliet het huis, nog steeds bang voor de reactie van zijn ouders. Hij besloot maar zo lang mogelijk uit hun zicht te blijven.

Het geraas van vallende bomen en de harde, holle klappen van bijlen hadden plaatsgemaakt voor zachtere geluiden. Stenenbdissels sloegen in de aarde om gaten te maken voor de nieuwe palen. Er klonken korte, lichte bijlslagen van het afkappen van de zijtakken en het verwijderen van de bast. De boomstammen werden met stenen en zand gladgeschuurd. Mensen lachten, praatten, riepen en scholden. Het waren bekende geluiden. Thuis klonk goed, thuis klonk vertrouwd.

Het nieuwe huis werd opgericht aan de rand van het dorp zodat er een ruim erf omheen zou liggen. Heyda, een van de zussen van Erkins beste vriend Hano, had een vreemdeling uit het oosten als man genomen. Het was een afspraak die haar

oom had geregeld tijdens een van zijn vele handelsreizen. De jongeman was op een dag meegekomen naar het dorp en had een hele tijd bij de familie in huis gewoond. 

Hij had allerlei geschenken meegenomen: een bijl van de mooiste groene steen,

beverhuiden, witte wol en gele, doorzichtige kralen. Hano had ze aan Erkin laten zien toen ze een keer samen speelden. Na een tijdje had Heyda besloten dat de jongeman goed genoeg voor haar was, en dat ze samen een gezin zouden stichten.

Om dat Hano’s moeder veel kinderen had, van wie de meesten ook al eigen kinderen hadden, werd besloten dat het tijd was voor een nieuw huis. Dit betekende hard werken, maar ook veel feestelijkheden. Uitgebreide maaltijden voor het hele

dorp, ’s avonds grote vuren en muziek. Het zou een heerlijke zomer worden en Erkin was vast van plan ervan te genieten.

Vandaag

H1 Lezen

Het onderwerp van een tekst

Lesdoelen

• Ik kan mijn opdrachten zelf nakijken en ik weet hoe hulp moet vragen als ik iets niet begrijp!
• Ik kan mijn opdrachten zelf nakijken en ik weet hoe hulp moet vragen als ik iets niet begrijp!
  
• Ik weet dat ik moet nakijken met behulp van mijn boek (vragen) en mijn schrift (mijn antwoorden)

nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl

Het onderwerp van een tekst

• Elke tekst gaat ergens over. 
• Dat noem je het onderwerp van een tekst. Je kunt met één woord of met een paar woorden zeggen wat het onderwerp is
• Als je weet wat het onderwerp van een tekst is, dan begrijp je de tekst beter als je hem helemaal gaat lezen.
  

• Om het onderwerp te vinden, hoef je een tekst niet helemaal te lezen. 
• Je leest de tekst alleen oriënterend.

bijvoorbeeld: Facebook of verschillende soorten vrienden. 

dat wil zeggen: je bekijkt de tekst en je leest de eerste alinea. Alinea’s zijn de (genummerde) kleine stukjes waarin een tekst verdeeld is.

Zo vind je het onderwerp van een tekst

1 Bekijk de tekst:

   - Kijk naar de titel.

   - Kijk naar de illustraties (plaatjes, foto’s, lijstjes, rijtjes of schema’s).

   - Kijk naar eventuele tussenkopjes (de ‘titels’ van tekstgedeeltes).

   - Let op anders gedrukte woorden (vet, cursief, GROOT of gekleurd).

2 Lees de eerste alinea      ; soms is die vetgedrukt.

3 Geef antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst?

Alinea’s zijn de (genummerde) kleine stukjes waarin een tekst verdeeld is.

Startopdracht

1 over penvriend(inn)en (maar dat weet je pas zeker als je alinea 2 leest)

2 De tekst heeft geen titel en er is geen inleiding die duidelijk maakt wat het onderwerp is. Er staat ook geen illustratie bij de tekst, waaraan je zou kunnen zien waar hij over gaat. Verder zijn er geen tussenkopjes of opvallende woorden die kunnen aangeven wat het onderwerp is.

Opdracht 1

1 de selectie van je vrienden / hoe je je vrienden uitkiest

2 Dat zie je aan de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de illustratie.

3 Nee, er staat in de tekst dat je in het echte leven wordt gestuurd bij de selectie van je vrienden.

4 met iemand in contact komen / iemand ontmoeten

5 het beperkte aantal plekken waar je komt

6 bijna nooit

7   (1) Onze vrienden komen uit dezelfde sociale klasse. 

      (2) De kamer van onze vrienden ziet er ongeveer net zo uit als die van ons.

      (3) Onze vrienden houden van dezelfde muziek als  wij. 

      (4) Onze vrienden kleden zich hetzelfde als wij. (

       5) Onze vrienden komen uit de buurt waar we wonen. 

      (6) Onze vrienden zijn ongeveer even oud als wij.

8 eigen antwoord

9 eigen antwoord

Opdracht 2

1 een scholierenuitwisseling (tussen een school in de Canadese stad Kelowna en de Nederlandse stad Veendam)

2 dat er een speciale band (relatie) tussen de twee steden is

3 a motivatie (al. 1): reden waarom je iets doet

    b aanbeveling (al. 1): uitspraak dat iemand (of iets) geschikt is

    c fascinerend (al. 1): boeiend; erg interessant

    d voorbeeldig (al. 4): zo goed dat het als voorbeeld kan dienen

    e regiment (al. 5): groep van vijfhonderd tot duizend soldaten

    f hechter (al. 5): nauwer verbonden; inniger

    g veteranen (al. 5): oud-militairen

    h traditie (al. 5): gewoonte die al lang bestaat

4 de Tweede Wereldoorlog

5 (1) het verschil in dagindeling; (2) het eten

6 Ze heeft het gevoel dat het haar schuld zou zijn als Han het niet naar zijn zin heeft of als hij zich verveelt.

7 de traditie dat er inwoners van Kelowna aanwezig zijn in Veendam bij de Dodenherdenking en op Bevrijdingsdag

8 eigen antwoord

Opdracht 3

1 (1) de eerste keer; (

    2) in de Tweede Wereldoorlog; 

    (3) na de bevrijding; 

    (4) sinds 2001; (

     5) ondertussen

2 Soldaten uit Kelowna hebben in de Tweede Wereldoorlog geholpen met de bevrijding van Noord-Nederland; ze bleven na de bevrijding lange tijd in Veendam. (23)

Opdracht 4

1 het verschil in behandeling van huisdieren en slacht- of proefdieren – De tekst geeft antwoord op de vraag waarom we huisdieren anders behandelen dan slacht- of proefdieren (zie de laatste zin van alinea 2).

2 eigen antwoord

3 a volwaardig (al. 1): compleet; voor honderd procent

    b met de nek aankijken (al. 1): afkeurend bekijken

    c hormoon (al. 4): stofje dat processen in je lichaam beïnvloedt

    d socialer (al. 4): met meer gevoel en begrip voor anderen

    e neiging (al. 5): gewoonte

    f invoelend vermogen (al. 5): talent om je in te leven

    g conflict (al. 7): botsing van tegenstrijdige gevoelens

     h ethiek (al. 9): opvatting over wat goed en slecht is

     i emoties (al. 10): gevoelens

     j onderscheid (al. 10): verschil

Opdracht 4

a

Je aait een hond of een konijn.

→

Je lichaam maakt het hormoon oxytocine aan. 

→

Je hebt minder last van stress.

→

d

Je hartslag wordt trager. 

→

e

Je bloeddruk daalt.

→

b

Je kunt meer pijn verdragen.

→

c

Je wordt socialer.

Opdracht 4

5 Zij voelen zich door die huisdieren sociaal gesteund.

    Of: Zij zien die huisdieren als meelevende wezens met menselijke eigenschappen.

6 (1) Je verandert je gedrag: je stopt met vlees eten en gebruikt geen producten meer die op dieren getest zijn. 

    (2) Je beschouwt sommige dieren als minder gevoelig, slim en zelfbewust.

7 het onprettige gevoel dat je als dierenliefhebber dieren slacht en opeet en ze gebruikt voor dierproeven / het onprettige gevoel dat je als dierenliefhebber dieren iets aandoet

8 (1) Veel mensen zeggen dat varkens dom en vies zijn. (al. 9) 

   (2) Bovendien is de afstand tussen ons en bijvoorbeeld veedieren groter, […]. (al. 9)

9 Ze zien er schattig uit.

10 ons verzorgingsinstinct / de neiging om mensen- en dierenbaby’s te willen verzorgen en beschermen

Opdracht 5

1 - Aai maakt sociaal: nee, dat kopje past alleen boven alinea 4 

   - Dier lijkt mens: ja

    - Vleesdier is onmenselijk: ja

    - Huisdier is schattig: gedeeltelijk, want in alinea 10 staat ook dat volwassen vleesdieren niet zo schattig meer zijn

2 Apen en dolfijnen lijken meer op mensen: apen het meest door hun lichaamsbouw en hun gezichtsuitdrukking, dolfijnen door ‘de lach’ op hun gezicht.

Lesdoelen

• Ik kan mijn opdrachten zelf nakijken en ik weet hoe hulp moet vragen als ik iets niet begrijp!

Huiswerk

donderdag 16 september

3e uur

Nakijken opdracht 1 t/m 5 van H1 Lezen afmaken!

M(aken) Startopdracht van Schrijven 1 op blz. 18

Let op!

Schrijf in je schrift boven deze opdracht "Schrijven 1"