3.10 tot en met 3.17

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.10 tot en met 3.17

Welkom

4 HAVO ECONOMIE  ||  2023-2024

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je verschillende factoren benoemen die de beloning van arbeid beïnvloeden.
• Kan je het reële inkomen berekenen
• Kan je de invloed van hogere loonkosten op de internationale concurrentiepositie bepalen

Koopkracht

• Als je inkomen hetzelfde blijft en de prijzen stijgen, dan daalt je koopkracht.
• Als je inkomen stijgt en de prijzen hetzelfde blijven, dan stijgt je koopkracht.
• Wanneer je koopkracht stijgt, kun je meer behoeften vervullen. Je welvaart stijgt dan.

Reëel inkomen

• Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen.
• Reëel inkomen = koopkracht. 
• Je inkomensstijging is gecorrigeerd met de inflatie. 

Voorbeeld

Er is 5% inkomensstijging en 3% inflatie. Wat gebeurd er met je koopkracht?

105 : 103 x 100 = 101,9 --> stijging van 1,9%

Ric = Nic : pic x 100%

Jullie mogen ook 5% - 3% = 2% opschrijven

Loonprijsspiraal

Loonkosten per product

Dus de loonkosten per product gaan op deze manier ontzettend omhoog! 

Om dat de compenseren, moet de arbeidsproductiviteit omhoog.

Arbeidsproductiviteit

Het vergroten van de productie per werkende

• De actieven meer uren per jaar laten werken --> productie wordt hoger
• Arbeidsproductiviteit per uur verhogen

Verhogen arbeidsproductiviteit

• Gebruik maken van machines, computers etc
• Scholing
• Specialisatie 

Hoger loon door hogere arbeidsproductiviteit?

• Een werknemer produceert per uur meer, dus levert ook meer geld op
• Wanneer werknemers op grond van de gestegen arbeidsproductiviteit bovenop de prijscompensatie nog een algemene loonstijging krijgen, noemen we dat een initiële loonstijging. 

Incidentele loonstijging

Een loonstijging die niet voor iedereen geldt en het gevolg is van:

• Promotie
• Overwerken
• Stijging van aantal dienstjaren

Loonkosten per product

 Indexcijfer loonkosten per product = Indexcijfer loonkosten per werknemer / index arbeidsproductiviteit

Zo weet je wat iemand reëel kost per product. Iemand die hard werkt kost je dus minder, dan iemand die niet snel werkt.

Indexcijfer loonkosten

Indexcijfer loonkosten = indexcijfer loonkosten per werknemer  x 100%

                                                   Indexcijfer arbeidsproductiviteit 

Stel de loonkosten per werknemer stijgen met 9% en de arbeidsproductiviteit met 5%. Dan is het indexcijfer van de loonkosten per product --> 109 : 105 x 100 = 103,8 --> loonkosten per product stijgen met 3,8 %

Volgens Mo is de internationale concurrentiepositie van Nederland beter dan die van Spanje.

Waardoor kan de Nederlandse concurrentiepositie beter zijn?

1. Nederland exporteert meer
2. Nederland importeert mee
3. Nederlanders hebben een hoger inkomen
4. Nederlandse producten zijn goedkoper.

(Internationale) concurrentiepositie

Als de lonen stijgen --> loonkosten per product stijgen --> kosten per product hoger --> verkoopprijs producten duurder

Gevolg:

• Dit is slecht voor de concurrentiepositie van een bedrijf
• Er zullen minder verkopen plaats vinden
• Winst daalt
• Minder ruimte voor investeringen

 

Wat is de invloed van scholing op de internationale concurrentiepositie?

Antwoord

Scholing zorgt voor een stijging van de arbeidsproductiviteit. Een werknemer wordt beter in zijn taak en gaat gemiddeld meer produceren per tijdseenheid. Hierdoor dalen de loonkosten per product en daarmee ook de kosten per product. De verkoopprijs kan dalen en daarmee verbetert de internationale concurrentiepositie.

Verschillen in beloning

• de situatie op de arbeidsmarkt
• de machtsverhoudingen
• de overheidsinvloed
• opleidingsniveau
• talent
• risico's

Human capital

De kennis en vaardigheden die je als werknemer bezit en waar de werkgever over beschikt

Aan de slag

Afmaken hoofdstuk 3 tot en met opdracht 17!

Klaar? Zelftest hoofdstuk 3 maken.