4v-Genetica-Les3-25012021-hk

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Genetica

Les 3 - Basisstof 3: Monohybride kruisingen

Leerdoelen - je kunt:

- een kruisingsschema van een monohybride kruising opstellen

- de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden uit kruisingsschema

Monohybride kruisingen

hoe komen we aan dat idee ?

Johann Mendel

' vader van de genetica '

1822 - 1884

zoon van akkerbouwer uit Silezie (nu: Tsjechie) goed in rekenen/wiskunde, nauwgezette man

'boekhouder' van bisschop van Brunn (Brno)

mocht jarenlang kruisingsexperimenten doen met erwten in tuin op binnenplaats klooster

publiceerde in 1866 bevindingen:

'Wetten van Mendel' 

Erwten

(Pisum sativum )

zaadvorm (glad - gerimpeld)

zaadkleur (geel - groen)

kleur zaadhuid (gekleurd - wit)

vorm peul (glad - gerimpeld)

kleur peul (groen - geel)

plek bloem (axiaal - terminaal)

steellengte (lang - kort)

Monohybride kruising:

letten op overerving van slechts 1 eigenschap

ervan uitgaand dat er 1 genenpaar bij betrokken is

N.B.: werkelijkheid is vaak complexer dan dit! 

Letters:

P = parentes = kruisingsouders

F = filii = nakomelingen

F₁ = nakomelingen van P

F₂ = nakomelingen van F₁ (zelfbestuiving; inteelt!)

Kruisingsvraagstuk a la Mendel:

Sommige erwtenplanten krijgen in hun peulen gele erwten, andere groene. Je kweekt twee ouderlijnen die generaties lang alleen nog maar gele of groene erwten krijgen.

Welke kleur zaden krijg je bij kruising van een geelzadige met een groenzadige ouder?

Wat kun je weten over het genotype van beide ouderlijnen als het gaat om de zaadkleur?

1. niks
2. ze zijn beide homozygoot
3. ze zijn beide heterozygoot
4. het allel voor gele zaadkleur is dominant

Welk genotype verwacht je in de F1 ?
En welk fenotype?

De F₁ :

Alle nakomelingen van de kruising van een ouder met gele en een ouder met groene zaden, blijken GELE zaden te bevatten

Welk allel voor zaadkleur is bij deze kruising dominant?

1. het allel voor gele zaadkleur
2. het allel voor groene zaadkleur
3. het allel voor gerimpelde zaden
4. dat kun je met deze informatie niet zeggen

Stuifmeel van erwtenplanten van de F1 wordt gebruikt om andere F1 planten te bestuiven. Welke kleur zaden verwacht je bi de nakomelingen van deze kruising?

1. allemaal gele zaden
2. allemaal groene zaden
3. de helft gele, de helft groene zaden
4. driekwart gele, een kwart groene zaden

In kruisingsschema's:

P	G	G
g	Gg	Gg
g	Gg	Gg

F1	G	g
G	GG	Gg
g	Gg	gg

Huiswerk:

Bestuderen B3: Monohybride kruisingen t/m blz. 142

maken opdrachten 19 t/m 28