Liederen en toneel

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom dv5!

Deze les:

Terugblik

(Liefdes)liederen en liedboeken

Opdracht

Lever op Classroom je boeken voor het Themaverslag in!

Terugblik

Renaissanceliteratuur en -dichtvorm

Log in met je eigen naam.

Wat weet je van de
emblematiek?

Emblematiek

• renaissanceliteratuur
• driedelige vorm: opschrift, afbeelding, bijschrift/uitleg
• algemene waarheid/les
• motto-picutra ontraadselen
• humanistische motieven (mythologie, geschiedenis)
• boodschap in alledaagse gebeurtenis/onderwerp

dus: toegankelijke moralistische bundels over stedelijke

cultuur en goede economie

Petrarkisme: liefdesgedichten
Wat weet je van de vorm/inhoud?

Petrarkisme: liefdesgedichten

Vorm

- Sonnet (14 regels)

- Woordspel en dubbelzinnigheid

- Rijmschema's 

- Ik-vorm 

                                                                                                                                                          -> literair spel/ taalspel

Inhoud

- Humanistische geleerdheid en mythologie

- Onvervulde liefde/ liefdesklacht

- Onbereikbare vrouw als liefdesstereotiep

- Tegenstellingen en paradoxen (liefde is mooi en doet pijn

De Republiek in de 17e-eeuw

• Kunst en literatuur: burgerlijke en stedelijke identiteit tonen en legitimeren (normen en waarden)
• Schrijvers zagen zichzelf als volksopvoeders en opinievormers
• Verdedigen christelijke en humanistische levensidealen en universele waarheden benadrukken

• 'Ter lering en vermaak'

Literaire ontwikkelingen

Didactische verhalen: spannende/ontroerende verhalen met morele lessen en algemene waarden

Emblematiek

Sonnet

Liederen en liedboeken

Liederen en liedboeken

• Bloeiende zangcultuur
• Gezongen teksten in liedboeken
• 16e eeuw: kleine bundels over verschillende onderwerpen/meer auteurs
• 17e eeuw: grote bundels met een thema/een auteur; vaak over (petrarkistische) liefde 

Liefdesliederen

Doelgroep: de jeugd (huwbare jonge mensen met geld en vrije tijd)

Belangrijke sociale spelvorm om erotische spanningen te kanaliseren

Belangrijk liedboek: Groot Lied-Boeck, Bredero (komische, liefdes- en religieuze liederen)

Gangbare praktijk: confractuur (nieuwe teksten op bestaande melodieën) 

-> meer techniek dan originaliteit

's Nachts rusten meest de dieren, Bredero

Vooraf: pak de tekst erbij (de Liedjeskist)

Wat zie en hoor je terug in de tekst? Waar gaat het over?

Opdracht

Ga naar Classroom en dan lesopdracht Granida, P.C. Hooft.

Bekijk en beluister het lied en beantwoord de vragen vóór donderdag.

Welkom dv5!

Deze les:

Terugblik

Toneel en tragedie

Onderzoeksopdracht 

Terugblik

Waarvoor diende kunst en literatuur in de 17e eeuw?

Wat was een belangrijke uitdrukking die daarbij past?

Verschillende literaire ontwikkelingen: (liefdes)liederen en liedboeken

Voorbeelden: 's Nachts rusten meest de dieren Bredero en Granida P.C. Hooft

Nederlandse renaissanceliteratuur

• aandacht voor klassieke genres als komedie en tragedie
• klassieke romeinse schrijvers vertaald (translatio) en nagebootst en nagevolgd (imitatio)
• Vondel maakte een studie van opvattingen over tragedie van Griekse filosoof Aristoteles

• klassieken bestuderen -> tragedies of komedies naar klassiek model schrijven in volkstaal
• doel: de klassieke overtreffen (aemulatio)
• voorwaarde van literatuur: gedeelde kennis van dichter en publiek van heersende literaire normen en modes -> bv. petrarkisme als literaire modeverschijnsel en genres als emblematiek en sonnet

Toneelontwikkelingen

• Samuel Coster oprichter Nederduytsche Academie
• rederijkerstoneel: duidelijke lessen -> renaissancetoneel: tonen van bepaald gedrag (toneel als spiegel)
• representeren menselijke deugden of ondeugden
• dichtgenootschap opgericht om toneel te hervormen -> voorbeeld Frans classicistisch toneel
• doel: morele levenslessen bijbrengen -> deugdzaamheid bevorderen

Toneelontwikkelingen

belangrijkste in Amsterdamse Schouwburg

openingsstuk Gysbreght van Aemstel, Vondel

meerdere stedelijke functies: financieel-economisch en opiniërend 

wisten Schouwburg naar Amsterdamse sociale instellingen

schrijvers beschouwden zichzelf als opvoeders en opinievormers

Toneel in de Republiek

komisch toneel = komedie en klucht 

(lering en vermaak: kunst als vereniging van het nuttige en  vrolijke)

ernstig toneel = tragedie of treurspel

verschil in de afloop

Onderzoeksopdracht: Gysbreght van Aemstel

De Gysbreght: wat weten we over dit toneelstuk?

Is dit een komedie of een tragedie? 

Gebruik goede bronnen en noteer je bevindingen beknopt. Neem deze mee naar de volgende les dinsdag.

Klaar? Ga aan de slag met de keuze-opdracht 'In debat met het verleden' 

deadline zondag 26 mrt 23.59

Daarmee klaar? Werk aan je themaverslag deadline zondag 7 april 23.59